Gamzeler üzerine

Gamze, gamze, gamzeler... Kız çocuklarına isim olarak konulmasından, şiir ve şarkılara konu olmasından anlaşılacağı üzere insanlar tarafından beğenilen ve dikkat çekici bir özellik. Birçok kültürde varlığı gençlik, sevimlilik ve çekicilik sembolü olarak kabul ediliyor. Basitçe yüz ve vücudumuzda cildimizin herhangi bir yerinde gözle görünür, der seviyesinde çökmelere verilen genel tanımdır. En bilinenleri yanaklar, çene Venus gamzeleri.

Son yıllarda ülkemizde ve dünyada sanat ikonlarının gamzeleri daha fazla hayranlık uyandırmakta. Hatta bunlar örnek alınarak, gamze estetiği operasyonları yapılmakta.

Sadece günümüzde değil geçmiştede gamze estetiğin ve çekiciliğin bir parçası olarak algılanmış. Aşağıdaki resimde henüz estetik operasyonların uygulanmadığı 1936 yılında yanaklarda gamze oluşumuna neden olduğu iddiası ile geliştirilen bir aleti görmekteyiz.

Günümüzde piercing tercih alanları için yanak ve venüs gamzelerinin kullanıldığını ile sık karşılaşmaktayız.

Gamzeler bazı insanlar tarafından güzel ve sevimli bir yüz simgesi olarak kabul edilirken bazı kişiler tarafından estetik bir problem olarak algılanabilmekte. Bu özelliğin vücudun neresinde olsursa olsun doğuştan gelen ve kas/bağ dokusunda meydana gelen bir deformite sebebi ile oluştuğunu biliyoruz. Gamzenin evrimsel nasıl bir amaca hizmet etmiş olabileceği sorusuna verilen yanıt çok net olmamakla birlikte, gamzenin gençlik, sevimlilik, şans ve çekicilik unsuru olarak algılanması, gamzeli bireylerin üreme olasılığını arttırmış ve böylece bu genetik özellik nesiller boyunca aktarılmış olabileceği düşünülmekte.

Gamzenin bu genetik özelliğinin sonraki nesillere aktarılmasının tek bir gen tarafından kontrol edilip edilmediği tam olarak bilinmiyor. Çoklu genlerin rol oynayabileceği düşünülmekte. Eğer anne-babadan birisinde gamze var ise çocularda gamza olma olasılığı % 25-50 anne-babanın her ikisinde gamze olduğunda bu oran %50-100 lere çıkmakta. Genetik çalışmalarda yanakta gamzenin genetik olarak 5. kormozomda çenede gamzenin ise 6. kromozomda taşındığı gösterilmiştir.

Çukura benzeyen bu yapılar yüzde sıklıkla yanaklarda ve çenede bulunabiliyor. Yanaklardaki gamzeler özellikle gülümsediğimiz zaman ortaya çıkarken, çenedeki gamzelerin görünümü sürekli ve/veya gülme gibi yüz hareketleri ile daha belirgin olmakta.

Gamzelerin tıbbi olarak tanımı yüz yada vücutta, daha sıklıkla kemik yapılar üzerinde görülen deri seviyesinde noktasal yada çizgisel çökmeler olarak tanımlanmakta. Medikal olarak dimple, fovea olarak yada gelasin olarak adlandırılır. "Gelasin(JEL-uh-sin)" gülünce yanaklarda oluşan gamze anlamına gelmekte. Yunanca gelaein (gülme) kelimesinden köken almakta.

Yenidoğan bebeklerde yüzde ve vücuta sık görülmekle birlikte bazı dismorfik sendromlar ile birlikte olması nedeni ile son derece önemlidir.

Gamzeler zamanla kaybolmakta yada daha belirgin hale gelmektedir. Bu bedensel gelişime, yaşlanmaya, kas ve bağ dokusu ile yağ dokusundaki değişimlere bağlıdır. Örneğin deri altı yağ dokusu artışı gamzenin kaybolmasın neden olurken, kas, deri ve ligament yapılarındaki kısalmalar ve uzamalar gamzelerin değişmesine yol açabilmektedir. Yaşlanma ile birlikte gamzelerin görünebilirliği azalmakta yada kaybolmakta. Genel olarak gamzeler genç yaşlarda daha fazla görülmektedir.

Gamzeler yüz ve vücudun her yerinde görülmekle birlikte yerleşim yerine göre;
- Yüz yerleşimli gamzeler
- Vücut yerleşimli gamzeler olarak 2 ye ayrılmakta.

Ayrıca gamzeler alta yatan patolojik nedene göre veya birlikte görüldüğü diğer hastalıklara göre;
- Basit gamzeler
- Patolojik gamzeler olarakta ayrılmakta.

Yüzdeki Gamzeler

Yanak Gamzesi (Fovea buccalis, Cheek dimple, Gülme gamzesi)

Yüzde bulunan mimik kasları yüz ifadelerinin oluşmasını sağlar. Zygomaticus major kası gülümseme sırasında ağız kenarlarının yanlara ve yukarı doğru çekilmesinden sorumludur. Yanaklardaki gamzelerin oluşma nedeninin bu kasla ilişkili olduğu düşünülüyor. Bazı araştırmalar gamzesi olan kişilerde zygomaticus major kasının ağız kenarında ikili bir yapıya sahip olduğunu gösteriyor. Kas yapısı böyle olan kişilerde zygomaticus major kası bağlı olduğu elmacık kemiğinden tek bir yapı halinde çıkıyor. Daha sonra ikiye ayrılıyor ve ağız kenarına bağlanıyor. Araştırmalar gamzesi olan kişilerde ikili zygomaticus major kasının alt taraftaki demetinin yanak derisinin dermis tabakasına bağlı olduğunu gösteriyor. Diğer bir görüşe göre gamzelerin ortaya çıkma nedeni zygomaticus major kasının, gamzeli olmayan kişilerdekine göre daha kısa olması. Bu durumun embriyonun gelişme döneminde kas dokularının oluşumu sırasındaki bir problemden kaynaklandığı düşünülüyor. Bu deformiteye sahip olan kişi, gülmek için kaslarını gerdiğinde, yanaklarda hayranlık uyandıran çukurlar oluşmakta. Nedeni ne olursa olsun yanak gamzeleri belkide estetik olarak en fazla istenen gamzelerden birisi.

Bebeklerde ve 7-15 yaş dönemi çocuklarda çok sık görülmektedir. İki taraflı görülür ancak nadiren tek taraflı olarakta(sağda yada solda) görülebilmektedir. Erişkinlerde görülme sıklığı kadın-erkek eşit ve oran % 33-37 olarak tanımlanmış.

Çene Gamzesi(Fovea mentalis, cleft chin, chin cleft, dimple of chin)

Çenedeki gamzeler ise embriyonun gelişim döneminde çene kemiğinin ve çene etrafındaki kasların sağ ve sol bölümlerinin düzgün şekilde birleşmemesinden kaynaklanıyor. Çene gamzesinin oluşumunda yanak gamzesinden farklı olarak kaslarla bir ilgisi yoktur.

Çenenin orta hattında I yada Y şeklinde, hafif noktadan derin bir çukura kadar gamze oluşmakta. Bu gamze yüz mimikleri olmaksızın görülebildiği gibi mimikler ile daha belirgin olmakta.

Çenenin gelişiminde sağ yada solda asimetrik büyüme çenede gamzeye neden olabilmekte.

Bazı ırklarda oldukça sık görülmektedir. Özellikle Avrupa ırklarında (Almanya ve Polonya gibi) ve Hindistanda görülme sıklığı % 4-74 arasında değişmekte.

Elmacık Gamzesi (Zygomatic dimples, High up Dimple)

Sıklıkla tek taraflı elmacık kemiği üzerinde görülen gamzedir. Doğumsal görülen bu gamze fetüsün gelişimi sırasında elmacık kemiği ile anne rahim duvarı arasında sıkışan dokularda gelişen patolojik bir gamzedir. Basınç gamzesi olarak tanımlanmaktadır.